Phát biểu trước khi biểu quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo luật. Theo đó, sau quá trình chỉnh sửa, dự thảo Luật gồm 7 chương, 73 điều, giảm 10 điều so với bản trình trước đó của Chính phủ.
 |
| Quốc hội chính thức thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo |
Luật lần này được đánh giá có nhiều thay đổi mang tính cách mạng, tạo nền tảng pháp lý vững chắc nhằm thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KHCN&ĐMST) trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Dự thảo đã thể chế hóa các định hướng lớn của Đảng tại Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW và kế thừa tinh thần Nghị quyết số 193/2025/QH15, đồng thời bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các luật hiện hành và các luật được trình tại kỳ họp này.
Một trong những điểm nổi bật của luật là việc xác lập nguyên tắc chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học và đổi mới sáng tạo, đi kèm với cơ chế quản trị rủi ro phù hợp. Chính phủ sẽ quy định tiêu chí, quy trình đánh giá việc tuân thủ các yêu cầu pháp lý trong trường hợp rủi ro được chấp nhận. Bên cạnh đó, luật cũng thiết lập khuôn khổ pháp lý cho cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, khuyến khích sáng tạo nhưng vẫn đảm bảo lợi ích cộng đồng.
Về cơ chế đặc thù trong giải mã và mua bí quyết công nghệ, luật cho phép các tổ chức chủ trì nhiệm vụ KHCN&ĐMST được chỉ định chuyên gia, mua công nghệ theo giá thỏa thuận, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược. Đây là bước tiến quan trọng trong việc phát triển năng lực nội sinh và chủ động tiếp thu công nghệ hiện đại.
Đối với doanh nghiệp, luật quy định các chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển công nghệ chiến lược, gồm đầu tư hạ tầng, cơ sở nghiên cứu dùng chung tại khu công nghiệp, khu công nghệ cao; tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia, khai thác và vận hành các cơ sở nghiên cứu.
Một điểm mới đáng chú ý là việc thiết lập vị trí “Tổng công trình sư” trong lĩnh vực KHCN&ĐMST. Đây là cá nhân có năng lực và uy tín vượt trội, được trao quyền điều phối các chương trình, nhiệm vụ chiến lược quy mô lớn. Tổng công trình sư được hưởng cơ chế đặc biệt về đãi ngộ và quyền chủ động trong sử dụng nguồn lực, nhằm phát huy tối đa vai trò dẫn dắt chuyên môn.
Về cơ chế tài chính, Luật đã chuyển mạnh từ tư duy “quản lý chi tiêu” sang “quản trị theo kết quả”. Theo đó, các nhiệm vụ KHCN&ĐMST sẽ được khoán chi theo kết quả đầu ra, tăng quyền tự chủ cho các tổ chức thực hiện. Luật cũng quy định việc chuyển giao tài sản, kết quả nghiên cứu cho tổ chức chủ trì ngay khi hình thành, không hoàn trả ngân sách, không ghi tăng vốn nhà nước. Đồng thời, cho phép thương mại hóa linh hoạt, lợi nhuận được tái đầu tư hoặc sử dụng để khuyến khích sáng tạo.
Luật cũng thiết lập hệ thống quỹ tài chính đồng bộ, có khả năng chấp nhận rủi ro có kiểm soát, tạo hành lang hỗ trợ linh hoạt cho các hoạt động đổi mới sáng tạo trên toàn quốc.
Với những đổi mới đột phá, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo được kỳ vọng sẽ tạo cú hích mạnh mẽ cho hệ sinh thái sáng tạo quốc gia, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy phát triển bền vững trong bối cảnh chuyển đổi số và cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
