Quốc hội bàn cơ chế đặc biệt tháo gỡ "điểm nghẽn" pháp luật

Khẩn thiết mở đường cho mục tiêu 100 năm

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội cho rằng, Nghị quyết này là bước cụ thể hóa Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị - một trong bốn trụ cột chiến lược phát triển đất nước, yêu cầu đến năm 2025 cơ bản tháo gỡ các điểm nghẽn về pháp luật.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn)

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) nhấn mạnh, để thực hiện hai mục tiêu kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng (2030) và thành lập nước (2045), không thể để con tàu phát triển của đất nước dừng lại vì những ách tắc pháp lý. “Cơ hội đến và đi rất nhanh, nếu không có cơ chế đặc biệt tháo gỡ điểm nghẽn thì không thể về đích đúng hạn”, bà Thủy nói và kiến nghị Quốc hội cho Nghị quyết có hiệu lực ngay sau khi thông qua.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) nhấn mạnh: “Nghị quyết cần có hiệu lực ngay, không chờ đến 1/7/2025 như dự thảo, để thể hiện đúng tinh thần khẩn trương và cấp thiết”.

Dù ủng hộ cơ chế đặc biệt, nhiều đại biểu cũng kiến nghị quy định rõ giới hạn phạm vi điều chỉnh. Các nội dung liên quan đến quyền con người, quyền công dân, tố tụng tư pháp, tội phạm và hình phạt không được áp dụng cơ chế này. Đại biểu Nguyễn Xuân Thân (Khánh Hòa) đề xuất bổ sung rõ nội dung này trong dự thảo, bởi đây là những lĩnh vực nhạy cảm, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và sinh mệnh chính trị của công dân.

Ngoài ra, ông Thân cũng cho rằng dự thảo mới chỉ giải quyết các khó khăn ở cấp Trung ương, trong khi ở địa phương, HĐND và UBND cấp tỉnh cũng vướng mắc trong việc ban hành và áp dụng các quy định pháp luật. Vì vậy, cần tính đến cơ chế cho phép địa phương có công cụ tương ứng để xử lý vướng mắc thực tiễn.

Một nội dung được nhiều đại biểu lưu ý là tránh lạm dụng cơ chế đặc biệt dẫn đến cơ chế “xin-cho” mới. Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) đề nghị cần thiết kế chặt chẽ về nguyên tắc minh bạch, trách nhiệm giải trình, đồng thời phân cấp, phân quyền rõ ràng cho các bộ, ngành và địa phương để tránh tùy tiện và khó áp dụng trong thực tế.

Làm rõ phạm vi, không gây thêm gánh nặng

Giải trình tại hội trường, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu đầy đủ ý kiến các đại biểu để chỉnh lý dự thảo. Ông cũng đồng tình loại trừ các quy định liên quan đến yếu tố hiến định, tố tụng tư pháp khỏi phạm vi áp dụng của Nghị quyết, đồng thời khẳng định sẽ đảm bảo tính hợp hiến, minh bạch, thống nhất pháp luật trong xử lý các vướng mắc.

Về phạm vi địa phương, Bộ trưởng cho biết, Nghị quyết mang tính khung để Chính phủ triển khai, rà soát toàn bộ văn bản đang có hiệu lực - kể cả những vướng mắc ở địa phương. Tuy nhiên, các văn bản do địa phương ban hành sẽ xử lý theo quy định hiện hành của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, không thuộc phạm vi mở rộng của Nghị quyết này.

Bộ trưởng cũng cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu, Nghị quyết dự kiến sẽ có hiệu lực thi hành ngay từ thời điểm được Quốc hội thông qua và có giá trị đến hết ngày 28/2/2027.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu kết luận phiên thảo luận.

Phát biểu kết luận phiên thảo luận hội trường, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, qua thảo luận, các đại biểu Quốc hội tán thành, nhất trí rất cao với sự cần thiết ban hành Nghị quyết. Tuy nhiên về tên gọi của dự thảo Nghị quyết hiện nay là “Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật”, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ bàn thêm với Chính phủ về tên gọi của Nghị quyết, bởi đây là cơ chế đặc biệt, giải pháp cấp bách để khắc phục khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Do vậy, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, cần nghiên cứu để tên gọi của Nghị quyết thể hiện được tính chất cấp bách, đặc biệt của Nghị quyết.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng đồng tình với các đại biểu cần làm rõ phạm điều chỉnh của Nghị quyết, việc ban hành văn bản này này đặt trong sự kiểm soát, giám sát chặt chẽ và trách nhiệm giải trình; nhấn mạnh, việc ban hành Nghị quyết “chỉ làm cho tốt lên”, không làm nặng gánh hơn cho doanh nghiệp và nhân dân, giảm chi phí tuân thủ, thúc đẩy phát triển.